پروتز چیست ؟ پروتز و انواع آن

پروتز چیست ؟

پروتز چیست ؟ شاید بار ها اسم پروتز به گوشتان خورده باشد و یک تصور ذهنی از آن در ذهن خود داشته باشید، اما این تصور ممکن است با واقعیت مغایرت داشته باشد یا تنها جزیی از انواع پروتز ها را در بر گیرد. در این پست قصد داریم به معرفی « پروتز » بپردازیم و به طور کلی، نگاهی به انواع آن داشته باشیم.

معنای کلمه پروتز

تعریف Prosthetic یا پروتز در دیکشنری آکسفورد به این صورت است:

An artificial body part; a prosthesis

پروتز به معنای « اندام مصنوعی » یا « اعضای مصنوعی »  می باشد که جایگزین اندام یا عضو از دست رفته در بدن می شود ( گرچه در حال حاضر در ایران، کلمه پروتز برای آحاد مردم تداعی کننده عمل های جراحی زیبایی غیر ضروری است ).

همچنین از کلمه Prosthesis به معنای ارزیابی، ساخت و فیت کردن اندام مصنوعی نیز یاد می شود که یکی از عرصه های فعایلت متخصصین ارتز و پروتز می باشد. در این مقاله به پرکاربرد ترین معنای کلمه پروتز که همان اندام مصنوعی هست خواهیم پرداخت.

قطع عضو

از آن جا که پروتز قرار است جایگزین اندام از دست رفته باشد، باید قبل از آن، فرد قطع و یا فقدان یک عضو را تجربه کرده باشد.

بشر همواره در نتیجه بیماری، حادثه، درگیری و یا به عنوان مجازات جرم، قطع عضو را تجربه کرده است و به دنبال آن در پی ساختن جایگزینی برای آن اندام از دست رفته، به منظور بهبود عملکرد، افزایش زیبایی ظاهری، مراقبت و یا ترکیبی از این ها بوده است.

قطع عضو می تواند مادرزادی باشد و یا بعد از تولد رخ داده باشد. از دلایل عمده قطع عضو می توان به بیماری های عروقی، عفونت ها، تومور ها و حادثه یا تروما اشاره کرد.

دسته بندی

پروتز ها به صورت کلی به دو دسته « پروتز های اندام و پروتز های زیبایی » تقسیم بندی می شوند. خود پروتز های اندام نیز به طور کلی به دو دسته پروتز های اندام فوقانی و پروتز های اندام تحتانی تقسیم بندی می شوند.

رایج ترین قطع عضو ها و پروتز های آن ها به شرح زیر می باشند:

بالای زانو

زیر زانو

بالای آرنج

زیر آرنج

عوامل موثر در نوع پروتز

ساخت پروتز به کاری که قرار است انجام دهد بسیار وابسته است. پروتز های اندام در عملکرد فرد قطع عضو در زندگی روزمره اش ( مانند تحمل وزن و گرفتن اشیا )  نقش اساسی ایفا می کنند. حال آنکه پروتز های زیبایی تنها در بهبود ظاهر فرد نقش دارند.

به طور معمول، یک پروتز دست و یا پا، از یک ماده قوی و مقاوم اما سبک وزن مانند فیبر کربن ساخته می شود که با فوم، جهت راحتی پوشانده شده است. وزن پروتز از عوامل بسیار مهم است. یک فرد عادی متوجه وزن اندام خود نمی شود اما اگر بدانیم که پا ها بین 30 تا 40 درصد و دست ها حدود 10 درصد از وزن بدن را شامل می شوند به اهمیت وزن پروتز پی می بریم.

سطوح قطع عضو در نوع پروتزی که تجویز می شود از اهمیت بسیاری برخوردارند. همچنین شرایط سنی فرد،  وزن و میزان تحرک و شغل او نیز بسیار مهم هستند.

از دیگر عوامل تاثیر گذار در ساخت پروتز، مدت زمانی که از قطع عضو گذشته است می باشد. چرا که پس از قطع عضو، حجم اندام باقی مانده تغییر می یابد و با گذشت زمان باید پروتز های متعددی برای فرد قطع عضو ساخته شود تا با گذر زمان حجم اندام باقی مانده به مقدار ثابتی برسد.

سوکت پروتز

راحتی و کارایی پروتز تا حد بسیار زیادی به اینکه چگونه روی اندام باقی مانده (استامپ) فیت می شود بستگی دارد. بخش متصل کننده اندام به پروتز سوکت نام دارد که با دقت روی قالب گچی که از اندام باقی مانده گرفته شده است، شکل داده شده است.

یک سوکت پروتز پا

شکل سوکت باید به درستی روی اندام باقی مانده فیت شود اگر نه باعث ایجاد ناراحتی و یا زخم می شود. امروزه امکان تهیه سوکت از طریق اسکن لیزری اندام باقی مانده و پرینتر های سه بعدی فراهم شده است. اما این سوکت ها به هر روش که ساخته شوند، حضور یک پروتزیست مجرب برای ساخت آن لازم است.

عملکرد پروتز

اندام های طبیعی، به وسیله عضلات به عقب و جلو رانده می شوند؛ در ساده ترین پروتز های عملکردی یا فانکشنال نیز، این عملکرد توسط کابل هایی که از میان آن ها رد شده، تامین می شود.

برای مثال در Pincer که یکی از انواع پروتز های دست می باشد و گاهی برای حفظ زیبایی روی آن دستکش پوشانده می شود، فرد می تواند دستش را به وسیله کابل هایی که به شانه مقابل متصل شده اند باز و یا بسته کند.

پروتز های ساده و بزرگ پا، عمدتا با جاذبه کار می کنند، کسی که پروتز را می پوشد، با تمرین و کسب تجربه و تاب دادن پای مصنوعی به موقعیت جدید و بالانس نگه داشتن آن هنگام حرکت کردن با پای سالم، راه رفتن خود را آغاز می کند.

پروتز های زیبایی

پروتز های زیبایی از مدت ها پیش برای پوشاندن جراحات به کار می رفتند. با پیشرفت در علم و تکنولوژی، امکان ساخت پروتز های زیبایی مادام العمر که از سیلیکون و PVC ساخته شده اند فراهم گشته است. این پروتز ها به گونه ای طراحی می شوند که کاملا مطابق با یک عضو هستند، با تمامی خال ها، رگ ها مو و اثر انگشت و تتوهای اندام طبیعی.

پروتز هایی زیبایی دست ساز معمولا بسیار گران هستند در صورتی که پروتز های زیبایی پیش ساخته، در سایز های متنوعی ساخته شده و ارزان تر هستند ولی فاقد جزییات یک پروتز زیبایی دست ساز هستند. یک گزینه دیگر استفاده از کاور سیلیکون دست سار است که می تواند با رنگ پوست فرد مطابقت داشته باشد اما فاقد جزییات مانند خال ها می باشد.

پروتز های زیبایی با روش های متعددی مانند استفاده از چسب، ساکشن، form-fitting، آستین پوستی و … به بدن متصل می شوند.

پروتز های مایوالکتریک

پروتز ها نیز با پیشرفت روزافزون علم، روز به روز پیچیده تر و کارا تر می شوند.از پیشرفته ترین پروتز ها می توان به پروتز های مایوالکتریک اشاره کرد. این پروتز های پیشرفته با الکتریسیته کنترل می شوند و با باطری های قابل شارژ کار می کنند.

این پروتز ها با استفاده از الکترود هایی، ایمپالس های الکتریکی اندام باقی مانده یا قسمت های دیگر را دریافت می کنند و مطابق آن حرکت می کنند. سیستم های کنترل الکترونیکی، این سیگنال ها را دریافت کرده و با تقویت آن ها حرکاتی در پروتز ایجاد می کنند که نیرویی به اندازه اندام طبیعی فرد ایجاد می کند.

برای مثال،  بیمار فکر می کند که : ” من می خواهم دستم را حرکت دهم. ” سپس مغز، عضلات بازو که باقی مانده اند را تحریک می کند، سیستم های الکترونیک فرمان حرکت را به موتور های الکتریکی ارسال می کنند و اندام پروتزی حرکت می کند.

پروتز ورزشی

بعد از استفاده از پروتز های معمولی و آشنایی با نحوه کار آن ها و طی کردن فاز های اولیه توانبخشی، فرد معلول می تواند با استفاده از پروتز هایی که مخصوص فعالیت های ورزشی طراحی شده اند به ورزش بپردازد و حتی تا سطح حرفه ای آن را ادامه دهد.

معروف ترین پروتز های ورزشی، پروتز های ورزشی زیر زانو  و مخصوص دویدن می باشد.

بهترین و به روز ترین پروتز های ورزشی را می توانید هر 4 سال یک بار در بازی های پارا المپیک مشاهده کنید.

نقش پروتزیست

قطعا تکنولوژی وخود پروتز تنها قسمتی از داستان هستند. عادت کردن به یک عضو کاملا تازه در بدن بیمار، یک چالش جسمی و روانی است که رابطه بین بیمار و پروتزیست او، نقش بسیار مهمی در این چالش ایفا می کند.

پروتزیست در تمامی مراحل پروسه، از انتخاب بهترین پروتز ممکن تا اندازه گیری، ساخت و فیتینگ و تا کار کردن با اندام جدید وحتی قدم گذاشتن در راه های فرا تر مانند فعالیت های ورزشی در کنار بیمار خواهد بود.

پروتز لب

پروتز لب یکی از عمل های جراحی زیبایی است که می تواند لب های شما را حجیم تر و زیبا تر نشان دهد.

یکی از کاربردهای ژل های پر کننده که امروزه برای موارد مختلف استفاده می شود استفاده از آن برای پروتز لب می باشد.

انواع مختلفی از ژل های پر کننده وجود دارد که می تواند به لب و اطراف دهان شما تزریق شود اما متداول ترین ژل های تزریقی ، شامل محصولاتی می شوند که محتوی موادی مشابه اسید هیالورونیک (hyaluronic acid)  باشند . هیالورونیک اسید یک ماده ی طبیعی است که در بدن انسان وجود دارد و کمک می کند که لب های شما حجیم تر شود . این نوع از حجم دهنده های پوستی حجم دهنده های “هیالورونیک اسیدی” نامیده می شود .

چه زمانی به جراحی لب های خود فکر کنیم ؟

لب های شما همیشه باریک و لاغر بودند مخصوصا هنگامی که می خندید

با افزایش سن لب های شما باریک تر می شوند و حجم خود را از دست می دهند

نسبت به لب های خود احساس خوبی ندارید و می دانید که چگونه به نظر می رسد

وقتی اجزای صورت خود را جمع تر و متعادل تر می کنید احساس می کنید که لب های پُر تری نیاز دارید

ملاحظات

مزایا

مواد پر کننده ی لب موقتی هستند و می توانند بر اساس صلاح دید شما تغییر کنند

ایمپلنت و جراحی دائمی می تواند نتیجه ی دائمی داشته باشد

دوران بهبود برای جراحی با تزریق ژل یک روز و برای جراحی دائمی حدودا یک هفته می باشد

معایب

به دلیل موقتی بودن تزریقات هر چند ماه یک بار نیاز به تمدید می باشد

امکان دارد لب ها نامتقارن شود

برداشتن ایمپلنت در جراحی دائمی مشکل می باشد

کاربردهای حجم دهنده های هیالورونیک اسیدی :

این نوع از حجم دهنده های می تواند ظاهر لب های شما را بهبود دهد به وسیله ی :

شکل دادن به لب

حجم دادن به لب

تغییر ساختار لب

اثرات این نوع حجم دهنده ها معمولا ۶ ماه دوام می آورد و پس از آن برای باقی ماندن حجم لب های خود باید این عمل  را تمدید کنید

حجم دهنده های هیالورونیک اسیدی متعددی در بازار وجود دارد ازجمله :

Restylanen, Restylane-L, Restylane Silk

Perlane, Perlane-L

Juvederm Ultra, Juvederm Volumna XC, Juvederm Ultra Plus, Juvederm 30, Juvederm 30HV

Belotero Balance

HylaForm

Elevess

Prevellet Silk

Captique

همه ی این محصولات به یک شکل تزریق می شوند و نتیجه ی مشابهی دارند . و بعضی از آنها شامل لیدوکائین (ماده ای برای بی حسی موضعی) می باشند.

خواص حجم دهنده های هیالورونیک اسیدی :

ژل موجود در این نوع حجم دهنده ها بافت لب های شما را شکل می دهد

خواص استفاده از حجم دهنده های هیالورونیک اسیدی شامل :

کنترل حجم لب. میزان ماده ی تزریق شده می تواند متفاوت باشد . بنابراین دکتر بهتر می تواند کنترل کند که چه میزان از این ماده باید تزریق شود

تدریجی بودن سرعت درمان. برای رسیدن به نتیجه ی مطلوب مورد نظر می توان تزریق را به صورت تدریجی و طی قرار ملاقات های مختلف انجام داد .

راه راه بودن لب به راحتی درمان می شود. هر نوع برآمدگی و فرورفتگی در لب که در اثر حرکت لب های شما به وجود آمده باشد به راحتی درمان می شود .

کبودی کمتر. در مقابل حجم دهند های پوستی دیگر ، کبودی و تورم کمتری ایجاد می کند.

نتیجه نهایی قابل قبول.  نتیجه ی این نوع عمل جراحی طولانی مدت است اما همیشگی نیست

بروز حساسیت.متاسفانه . به دلیل اینکه هیالورونیک اسید از ماده ای مشابه موادی که در بدن وجود دارد ساخته شده است احتمال بروز حساسیت وجود دارد اما اگر شما به لیدوکائین حساسیت دارید حتما قبل از عمل این موضوع  را با دکتر معالج خود در میان بگذارید .

در هنگام عمل پروتز لب چه انتظاری می رود :

تکنیک تزریق ژل به لب ها می تواند به صورت سر پایی در مطب دکتر شما انجام شود اما تزریق چربی در این نوع عمل جراحی استثنا است ، چون این نوع عمل جراحی نیاز به یک ناحیه ی کوچک لپوساکشن برای حذف چربی از یک قسمت بدن شما قبل از عمل جراحی دارد.

قبل از تزریق ، برای راحتی بیشتر یک نوع بی حس کننده ی  موضعی ممکن است به کار گرفته شود و این مانند زمانی که است که دندان پزشک می خواهد دندان شما را جراحی کند .

پس از آن به دقت ناحیه ای که قرار است تزریق انجام شود علامت گذاری می شود و سوزن بسیار خوبی برای تزریق مواد به لب های شما استفاده می شود.

پس از تزریق ممکن است برای کنترل تورم به شما یخ داده شود . اما روی ناحیه ای که تزریق انجام شده نباید فشار زیادی وارد شود .

از به کار بردن  رژ لب و دیگر محصولات مانند آن پس از عمل جراحی باید اجتناب کرد.

نتیجه ی عمل جراحی باید بلافاصله پس از عمل جراحی احساس شود . پس از آنکه بهبود پیدا کردید لب های شما حس طبیعی خواهد داشت .

مخاطرات و اثرات جانبی پروتز لب 

عوارض حجم دهنده های هیالورونیک اسیدی کوتاه مدت هستند ومعمولا تا چند روز بعد از عمل جراحی از بین می روند . این عوارض شامل موارد زیر می شود :

خونریزی از قسمت هایی که تزریق انجام شده

تورم و کبودی

قرمزی و حساسیت در محل هایی که تزریق انجام شده است .

عوارض و مخاطرات جدی تر شامل موارد زیر می شود :

تورم و کبودی سخت و طولانی مدت که یک هفته تا ۱۰ روز به طول می انجامد .

نا متقارن بودن لب

بی نظمی و قسمت های توده مانند در لب

عفونت

تزریق به رگ های خونی ممکن است باعث از دست دادن قسمتی از بافت ها شود

حساسیت ، اسکار یا سفت شدن لب

واکنش های حساسیتی باعث قرمزی ، تورم و یا خارش اطراف لب می شود

اگر تورم غیر طبیعی مشاهده کردید با دکتر خود تماس بگیرید

آیا شما کاندید خوبی برای پروتز لب هستید ؟  

برای پاسخ به این پرسش ابتدا باید از خود بپرسید که چرا می خواهید این عمل را انجام دهید . شما زمانی باید این عمل جراحی را انجام دهید که برای تغییر شکل ظاهری خود تصمیم قطعی گرفته باشید .

اگر هدف شما از انجام دادن این عمل جراحی خوشحال کردن شخص دیگر است یا می خواهید چهره ی خود را شبیه یک عکس خاص در بیاورید بهتر است تجدید نظر کنید .

داشتن انتظارات معقول و واقعی ازنتیجه ی عمل جراحی بسیار اهمیت دارد . لب های جراحی شده ممکن است لب های شما را پُر تر و برآمده تر نشان دهد اما هنگامی که مطب دکتر را ترک می کنید  هنوز هم خودتان هستید !

دکتر شما می تواند درباره ی جوانب منفی و مثبت لب های شما برای پروتز لب با شما صحبت کند و به شما کمک کند که تصمیم بگیرید که کدام تکنیک  و یا کدام محصول برای لب های شما مناسب تر است .

قبل از اینکه برای پروتز لب های خود تصمیم بگیرید می بایست از نظر جسمی سالم باشید و از سیگار کشیدن اجتناب کنید. اگر هر کدام از موارد زیر شامل حال شما می شود نباید این عمل جراحی را انجام دهید .

عفونت مانند تب خال

دیابت

لوپوس

مشکلات لخته شدن خون

اگر شما در گذشته دچار تب خال دهانی شده اید قبل از عمل جراحی باید با دکتر خود مشورت کنید . اگر شما هر گونه حساسیت شناخته شده یا حساسیت به لیدوکائین را دارید قبل از عمل جراحی با دکتر خود در میان بگذارید . در مورد داروهایی که مصرف می کنید با دکتر خود صحبت کنید .

پیدا کردن دکتر مناسب:

متخصصان متعددی وجود دارند که می توانند عمل پروتز لب را انجام دهند مانند

جراحان پلاستیک

متخصصین پوست

جراحان زیبایی صورت

یکی از مهمترین مسائل در عمل پروتز لب پیدا کردن یک دکتر مناسب و باتجربه است که تزریق ژل و چربی را نیز به خوبی انجام دهد و شما بتوانید به او اعتماد کنید.

این نکته بسیار هائز اهمیت است که جراح خود را بر اساس موارد زیر پیدا کنید

میزان تحصیلات ، میزان تخصص ، مدرک

تعداد تجربه ی عمل جراحی لب

میزان راحتی شما با دکتر خود

بعد از پیدا کردن یک دکتر مناسب که بتواند عمل جراحی لب را به خوبی انجام دهد  شما می بایست یک قرار ملاقات برای مشاوره در دفتر او بگذارید . به طور کلی به دلیل اهمیت جلسه مشاوره معمولا هزینه ای مرتبط با آن نیز وجود خواهد داشت.

نمونه ی سوالاتی که می توانید از جراح خود بپرسید

آیا من کاندید خوبی برای پروتز لب هستم ؟

آیا نتایجی که من از عمل جراحی انتظار دارم منطقی و قابل قبول است ؟

آیا شما عکس های قبل از جراحی و بعد از جراحی از بیماران خود دارید ؟

تا کنون چندین عمل جراحی لب انجام داده اید ؟

شما عمل جراحی لب را کجا انجام می دهید و این عمل چه مدت طول می کشد ؟

آیا جای زخم بر روی صورت من باقی می ماند؟

کدام نوع بیهوشی را برای من پیشنهاد می کنید ؟

هزینه های مرتبط با عمل جراحی من چه خواهد بود ؟

برای رسیدن به بهترین نتیجه چه کارهایی باید انجام بدم ؟

دوران بهبود من چگونه خواهد بود و چه زمانی می توانم فعالیت های عادی را از سر بگیرم ؟

خطرات و عوارض مرتبط با جراحی من چگونه خواهد بود ؟

اگر نتیجه عمل جراحی من آنطور که می خواهم پیش نرفت چه گزینه هایی پیش روی من خواهد بود ؟

چطور برای عمل جراحی لب آماده شویم ؟

نحوه ی آماده شدن برای جراحی لب به این موضوع بستگی دارد که جراح شما چه نوع عملی را می خواهد بر روی لب های شما انجام دهد. دکتر شما در دستوالعمل های قبل از عمل پاسخ همه ی سوالات شما را خواهد داد ، هر سوالی که ممکن است برای شما پیش بیاید از دکتر خود بپرسید .گرفتن یک تاریخچه ی پزشکی  دقیق و انجام دادن معاینات مورد نیاز، نوع جراحی که مناسب شما است را مشخص می کند .

قبل از عمل جراحی دکتر شما احتمالا توصیه های زیر را به شما خواهد کرد :

حدود ۶ هفته قبل از عمل از سیگار کشیدن اجتناب کنید تا عمل شما نتیجه ی بهتری داشته باشد

از مصرف آسپرین ، داروهای ضد التهابی خاص و بعضی داروهای گیاهی که ممکن است خونریزی را افزایش دهد اجتناب کنید

پروتز لب معمولا به صورت سرپایی انجام می شود. اگر شما تحت یک عمل جراحی قرار گرفتید بهتر است یک همراه داشته باشید و کسی که حداقل شب اول از شما مراقبت کند .